Lato

Pierw­szy raz w tym roku są upa­ły. Nie jakieś wiel­kie, ok. 30 stopni.

Na skraju jury krakowsko-częstochowskiej

Na zwień­cze­nie mojej wyciecz­ki w góry wybra­łem się na połu­dnio­wy skraj jury kra­kow­sko-czę­sto­chow­skiej, to zna­czy w oko­li­ce pomię­dzy Kra­ko­wem a Olku­szem. Byłem tam już 3 czy 4 raz, ale pozna­łem ją dopie­ro szcząt­ko­wo, a jest tam jesz­cze wie­le do zoba­cze­nia, tak więc z pew­no­ścią jesz­cze tam wrócę.

Jura kra­kow­sko-czę­sto­chow­ska roz­po­czy­na się w Kra­ko­wie w Par­ku Bed­nar­skie­go, a koń­czy się pod Czę­sto­cho­wą. Cho­ciaż jesz­cze pod Wie­lu­niem moż­na zna­leźć hotel „Jura” 🙂

Jadąc w stro­nę jury zaha­czy­łem o Opac­two Bene­dyk­ty­nów Tyniec­kich (nic szczególnego).

Na pół­noc od Kra­ko­wa znaj­du­ją się Dolin­ki Kra­kow­ski. Wra­ca­jąc z Zako­pa­ne­go odwie­dzi­łem więc Doli­nę Będ­kow­ską. Nie­ste­ty widzia­łem tyl­ko nie­wiel­ki jej frag­ment, bo zbli­żał się wie­czór i nie mia­łem zbyt wie­le cza­su. Bar­dzo cie­ka­we było samo doj­ście do Doli­ny – posze­dłem do Doli­ny tro­chę na dzi­ko, idąc po pro­stu ścież­ka­mi wśród pól. Cie­ka­wa jest tak­że Jaski­nia Nie­to­pe­rzo­wa, w któ­rej poprzed­nio byłem 6 latu temu, w 2017 roku.

Dru­gie­go dnia wybra­łem się do Ojcow­skie­go Par­ku Naro­do­we­go, któ­ry roz­po­czą­łem zwie­dzać od stro­ny Cza­jo­wic i Bra­my Kra­kow­skiej. W Par­ku było pięk­nie jak zwy­kle. Pierw­szy raz tak­że posze­dłem do Doli­ny Sąspów­ki, któ­ra jest wyjąt­ko­wo malownicza.

Popo­łu­dniu uda­łem się jesz­cze do Zam­ku Ogro­dzie­niec. Jest to zde­cy­do­wa­nie naj­cie­kaw­szy zamek na Szla­ku Orlich Gniazd.

Tatry

Przed wyjaz­dem stu­dio­wa­łem z uwa­gą przez kil­ka tygo­dni komu­ni­ka­ty tury­stycz­ne TPN zasta­na­wia­jąc się, czy wyjazd w Tatry w maju w ogó­le jest dobrym pomy­słem. Te komu­ni­ka­ty były bowiem napi­sa­ne bar­dzo alar­mi­stycz­nym tonem, a ja nie chciał­bym zostać tury­stą, któ­re­go TOPR musiał­by ścią­gać skąd­kol­wiek. Pomi­mo tego, że mam kil­ku­let­nie doświad­cze­nie w gór­skich wędrów­kach i zawsze sta­ram się dobrze przygotować.

Oka­za­ło się, że moje oba­wy były zde­cy­do­wa­nie nie­po­trzeb­ne. Pla­no­wa­łem głów­nie zwie­dzać Tatry Zachod­nie, gdzie śnieg leży gdzie­nie­gdzie w naj­wyż­szych par­tiach, a o Tatrach Wyso­kich myśla­łem, ale nie wybra­łem się osta­tecz­nie w tę par­tię gór z dwóch powo­dów. Pierw­szym powo­dem była nie­naj­lep­sza pogo­da, czy­li deszcz. Ale był powód dru­gi, bar­dzo pro­za­icz­ny: roz­ko­pa­ne Kuź­ni­ce. Pod­sta­wo­wa baza wypa­do­wa w Tatry Wyso­kie pod­da­wa­na jest wła­śnie wiel­kie­mu remon­to­wi spra­wia­ją­ce­mu, że wła­ści­wie nie da się tam w ogó­le doje­chać (mam na myśli rzecz jasna komu­ni­ka­cję lokal­ną). Prze­ko­na­łem się o tym wra­ca­jąc dru­gie­go dnia ze Ścież­ki Nad Regla­mi, gdy wylą­do­wa­łem w Hote­lu Gór­skim na Kala­tów­kach myśląc o tym, że już za chwi­lę będę jechać do swo­je­go pen­sjo­na­tu. Oka­za­ło się, że to nie­moż­li­we, bo z samych Kuź­nic trze­ba jesz­cze dra­ło­wać kilo­me­try, żeby dojść do cen­trum Zako­pa­ne­go. Zaję­ło mi to dodat­ko­wo ok. 1,5 godziny.

Tak więc skon­cen­tro­wa­łem się na Tatrach Zachod­nich, do któ­rych mam wiel­ki sen­ty­ment, z uwa­gi na moją pierw­szą poważ­ną wyciecz­kę w Tatry kil­ka­na­ście lat temu.

Dolina Kościeliska

Co tu dużo opi­sy­wać. Zaczą­łem zwie­dza­nie od Doli­ny Koście­li­skiej, któ­rą zna każ­dy. Nie zmie­nia to fak­tu, że jest bar­dzo uro­kli­wa. Jed­nak mój ulu­bio­ny frag­ment to wędrów­ka przez Wąwóz Kra­ków. Wcho­dze­nie po dra­bi­nach i wcią­ga­nie się po łań­cu­chach jest zde­cy­do­wa­nie dla mnie!

Dolina Strążyska

Dru­gie­go dnia wybra­łem się sym­pa­tycz­ną tra­są, któ­rą odkry­łem w 2015 roku: Doli­ną Strą­ży­ska, a potem Ścież­ką nad Regla­mi do Hote­lu Gór­skie­go i do Kuź­nic. Nie­ste­ty byli ludzie. Co praw­da w licz­bie ogra­ni­czo­nej, ale jednak.

Doli­na Strą­ży­ska to chy­ba naj­pięk­niej­sza doli­na. Jest krót­ka, ale wąska. Cią­gnie w niej chłód. Koń­czy się pola­ną od pod­nó­ży Giewontu. 

Ścież­ka nad Regla­mi przy­po­mi­na mi czer­wo­ny szlak wiją­cy się wokół Babiej Góry, przy doj­ściu do Schro­ni­ska na Mar­ko­wych Szcza­wi­nach. Idzie się w mia­rę rów­ną dro­gą wzdłuż zbo­cza góry. Bar­dzo cie­ka­wa trasa.

Dolina Chochołowska

Tutaj byłem pierw­szy raz. Pogo­da była nie­cie­ka­wa: cią­gle pada­ło. Ale wybra­łem tę doli­nę ze wzglę­du na to, że jest pra­wie pła­ska. Tak więc wędrów­ka nie jest męczą­ca nawet w desz­czu. Doli­na jest dłu­ga, ale dosyć nud­na. Do tego moc­no skomercjalizowana.

Dopie­ro po ok. 1 godzi­nie wędrów­ki robi się cie­ka­wiej – tam, gdzie koń­czy się asfalt.

Tatry w 2015 roku

Doli­na Kościeliska

Doli­na Strążyska

Doli­na Roztoki

Dro­ga na Halę Gąsienicową

Kilka uwag na temat Zakopanego

Przy­je­cha­łem do Zako­pa­ne­go 3 dni temu. Dzi­siaj nie­ste­ty ma cały dzień padać, mogę więc napi­sać parę słów o tym, jakie to miasto.

No bo jakie jest Pod­ha­le, to już wia­do­mo. Dro­gą S7 jedzie się świet­nie i kra­jo­bra­zy są takie ład­ne, głów­nie z tego wzglę­du, że tego Pod­ha­la nie widać. Bo Pod­ha­le, to gwałt przez oczy, para­fra­zu­jąc Gom­bro­wi­cza. Epi­cen­trum brzy­do­ty jest, jak mi się zda­je, na dro­dze pomię­dzy Nowym Tar­giem a Zako­pa­nym. Tam wszech­obec­na ohy­da osią­ga punkt kry­tycz­ny: wszę­dzie rekla­my, obrzy­dli­we szyl­dy, poty­ka­cze. Cha­os w budow­nic­twie: zda­rza­ją się budyn­ki ład­ne i zadba­ne, ale nie bra­ku­je też ruder, któ­re może nie wyglą­da­ły­by tak szpet­nie, no bo w koń­cu rude­ry zda­rza­ją się wszę­dzie, gdy­by nie to, że te rude­ry są wła­śnie pod­la­ne zatę­chłym lukrem reklam rekla­mu­ją­cych „naj­więk­sze ter­my”, „naj­bar­dziej luk­su­so­we apar­ta­men­ty”, „pre­sti­żo­we hote­le”. To tro­chę tak, jak­by na nodze do ampu­ta­cji zro­bić maki­jaż. Trud­no to wręcz opi­sać słowami.

W Zako­pa­nym ście­ra­ją się dwie siły. Jed­na siła, jak się zda­je repre­zen­to­wa­na przez wła­dze mia­sta, chcia­ła­by, aby mia­sto było kuror­tem, zimo­wą sto­li­cą, sto­li­cą spor­tów zimo­wych, cen­trum kul­tu­ry itp. I to się gdzie­nie­gdzie uda­je: są miej­sca napraw­dę zadba­ne, z rów­ny­mi chod­ni­ka­mi, zie­le­nią, bez nad­mier­nej ilo­ści reklam, z drze­wa­mi, este­tycz­ny­mi miej­ski­mi mebla­mi itp. Zako­pa­ne nie ma potrze­by, żeby odwo­ły­wać się do zagra­nicz­nych kuror­tów, ponie­waż prze­cież zawsze takim kuror­tem było. Śla­dy tego widać w cen­trum Zako­pa­ne­go, gdzie nie bra­ku­je wie­lu przy­kła­dów bar­dzo ład­nej archi­tek­tu­ry moder­ni­stycz­nej, świad­czą­cej o boga­tej histo­rii mia­sta; nie prze­szka­dza, że ta histo­ria nie jest dłu­ga. I wca­le nie wszyst­ko musi być pokry­te „góral­ską pozło­tą” czy­li sty­lem pseu­do-góral­skim. Bo ten moder­nizm bar­dzo har­mo­nij­nie się tu komponuje.

Na prze­ciw­le­głym bie­gu­nie jest góral­ski tur­bo­ka­pi­ta­lizm – czy­li wszyst­ko na sprze­daż. A w pierw­szej kolej­no­ści na sprze­daż jest pod­ha­lań­skie dzie­dzic­two, kul­tu­ra, zwy­cza­je, no i nie­ru­cho­mo­ści. Oczy­wi­ście oso­ba bar­dziej uświa­do­mio­na szyb­ka zda sobie spra­wę, że ten cały góral­ski ento­ura­ge obec­ny na Pod­ha­lu jest wyłącz­nie picem dla tury­stów, bo prze­cież prze­cięt­ny miesz­ka­niec Zako­pa­ne­go nie jeź­dzi furą, nie cho­dzi w bara­nim kożu­chu, nie ma ciu­pa­gi przy pasie i przede wszyst­kim – nie mówi gwa­rą. Pro­blem pole­ga na tym, że te „towa­ry na sprze­daż” są zwy­kle tan­det­ne, w złym guście i nie­rzad­ko „made in Chi­na”. Obec­nie góral­ska tan­de­ta wygry­wa. Naj­bar­dziej widać to chy­ba na Kru­pów­kach, czy­li na naj­waż­niej­szym dep­ta­ku w mie­ście; naj­waż­niej­szym, nie zna­czy naj­pięk­niej­szym. Kru­pów­ki zosta­ły zre­wi­ta­li­zo­wa­ne już lata temu i było­by na nich cał­kiem przy­jem­nie, gdy­by nie­ste­ty nie ten cały góral­ski syf, któ­re­go gru­bą war­stwą są pokry­te. Te wszyst­kie śmier­dzą­ce knaj­py, jazgo­czą­ca muzy­ka, kra­my z dzia­do­stwem, „bia­ły miś”, róż­ne dziw­ne przy­byt­ki nie­li­cu­ją­ce z mia­stem-kuror­tem jak papu­gar­nia, kociar­nia, czy ohyd­ne pseu­do-salo­ny gier. Ład­ne miej­sca są nie­wi­docz­ne spod badzie­wia. Nie­ste­ty tak jest nie tyl­ko na Krupówkach.

W dodat­ku ma się wra­że­nie, że całe Zako­pa­ne jest pod­po­rząd­ko­wa­ne rucho­wi tury­stycz­ne­mu, a jak wia­do­mo, tury­sty­ka w nad­mier­nej ilo­ści zabi­ja mia­sta. Powsta­je cała masa jakiś dziw­nych hote­li, pen­sjo­na­tów, „luk­su­so­wych apar­ta­men­tów” ocie­ka­ją­cych pre­sti­żem, wzbu­dza­ją­cych raczej zaże­no­wa­nie i poli­to­wa­nie. Budu­ją się jakieś budyn­ki wie­lo­ro­dzin­ne, ale z „apar­ta­men­ta­mi inwe­sty­cyj­ny­mi” ze zło­ty­mi klam­ka­mi. Rodzi się pyta­nie: a gdzie budow­nic­two dla zwy­kłych miesz­kań­ców? Są w mie­ście ład­ne budyn­ki wie­lo­ro­dzin­ne, ale wszyst­kie powsta­ły kil­ka dekad temu. A teraz?

No i te wszyst­kie „super­luk­su­so­we” i „super­pre­sti­żo­we” loka­le są w sty­lu pseu­do-góral­skim; czę­sto jesz­cze mają jakieś idio­tycz­ne nazwy. Moim nume­rem jeden jest przy­by­tek o nazwie „Cro­cus”, tzn. „kro­kus”, ale żeby było bar­dziej świa­to­wo, to przez „c”.


Doda­ne 20.05.2023

PS. Jesz­cze jed­na kwe­stia przy­szła mi do gło­wy. Już osiem lat temu zauwa­ży­łem, że noto­rycz­ną prak­ty­ką w zako­piań­skiej komu­ni­ka­cji lokal­nej jest nie­wy­da­wa­nie pasa­że­rom para­go­nów ani bile­tów: tzn. pła­ci się dopie­ro przy wyj­ściu z busa, wszy­scy rusza­ją do wyj­ścia na przy­stan­ku, wszy­scy pła­cą, ale dla nie­po­zna­ki para­gon wyda­wa­ny jest tyl­ko jeden, tj. pierw­sze­mu pła­cą­ce­mu. Jest to ewi­dent­ne oszu­stwo podat­ko­we. Pomi­mo upły­wu lat, nic się nie zmie­ni­ło. Czy napraw­dę nikt z miej­sco­we­go urzę­du skar­bo­we­go nie potra­fi zro­bić z tym porząd­ku? Tym­cza­sem 120 km na pół­noc, w jurze kra­kow­sko-czę­sto­chow­skiej, funk­cjo­nu­je sobie od lat par­king, na któ­rym zawsze się zatrzy­mu­ję. Pro­wa­dzi go pew­na pani, któ­ra praw­do­po­dob­nie udo­stęp­nia tury­stom kawa­łek swo­je­go pola czy łąki do par­ko­wa­nia. Par­king jest tani i każ­dy dosta­je paragon.

Dojazd do Zakopanego

Wczo­raj, po bli­sko ośmiu latach prze­rwy, zno­wu doje­cha­łem do Zako­pa­ne­go. Poprzed­nim razem byłem w Tatrach w 2015 roku.

Sam dojazd zasłu­gu­je na odręb­ne potrak­to­wa­nie. Oczy­wi­ście nie mam tu na myśli dojaz­du do Kra­ko­wa, bo to nic cie­ka­we­go. Po pro­stu naj­pierw kiep­ska dro­ga lokal­na, potem dobra dro­ga woje­wódz­ka, potem nie­zła dro­ga kra­jo­wa, potem auto­stra­da, potem dro­ga eks­pre­so­wa, potem wyjąt­ko­wo bez­na­dziej­na dro­ga kra­jo­wa (tra­sa Olkusz-Kra­ków) i zno­wu auto­stra­da. Jest tak­że dro­ga pseu­do­ek­spre­so­wa, jak np. Dąbro­wa Górnicza-Olkusz.

Taka sama tra­sa, tyl­ko gor­sza, jest na odcin­ku Kra­ków-Myśle­ni­ce. Pręd­kość, z któ­rą teo­re­tycz­nie moż­na jechać to 100 km/h, w rze­czy­wi­sto­ści czę­sto jedzie się 60 km/h i to nie z powo­du ruchu (była nie­dzie­la), tyl­ko jakiś dziw­nych skrzy­żo­wań, wyska­ku­ją­cych nagle przejść dla pie­szych, zakrę­tów itp.

No i w tych oko­li­cach zaczy­na się Pod­ha­le – a więc gwałt przez oczy. W Myśle­ni­cach wjeż­dża się na tra­sę S7 i tu zaczy­na się dro­ga jak z baj­ki. Nie tyl­ko jest to świet­na dro­ga eks­pre­so­wa, ale przede wszyst­kim jest pięk­nie poło­żo­na. Jedzie się wśród gór, dolin, prze­łę­czy; raz na dole, raz na esta­ka­dzie. Raz nad rze­ką, a raz nad łąka­mi. Gdzieś w odda­li prze­my­ka­ją pod­ha­lań­skie wio­chy (z Pci­miem na cze­le). Uko­ro­no­wa­nie tra­sy jest prze­jazd naj­dłuż­szym w Pol­sce tune­lem, któ­ry jest napraw­dę ciekawy.

Nie­ste­ty wkrót­ce za tune­lem czar pry­ska, ponie­waż wjeż­dża się już na zwy­kłą bar­dzo nie­cie­ka­wą dro­gę kra­jo­wą, któ­ra na doda­tek jest nie­usta­ją­cym pla­cem budo­wy (co może zwia­sto­wać, że tra­sa eks­pre­so­wa zosta­nie nie­dłu­go docią­gnię­ta bli­żej Zakopanego).

Nie­ste­ty im bli­żej Zako­pa­ne­go, tym gorzej – stę­że­nie Pod­ha­la wzra­sta do 1000%. Jest kosz­mar­nie, a apo­geum tego kosz­ma­ru przy­pa­da na przed­mie­ścia Zako­pa­ne­go. Lądu­je się jak w jakimś kra­ju trze­cie­go świa­ta. Z jed­nej stro­ny jakieś ę‑ą pen­sjo­na­ty i hote­le, czy inne zadba­ne miej­sca, a obok nich roz­wa­la­ją­ce się sta­re szo­py. Cha­osu wizu­al­ne­go nie da się z resz­tą stre­ścić jed­nym zda­niem. Wszyst­ko pokry­te tysią­ca­mi ohyd­nych reklam, szyl­dów itp. Nie rekom­pen­su­ją tego widocz­ne z oko­lic Rab­ki Tatry.

Nato­miast w samym Zako­pa­nym widocz­nie ście­ra­ją się dwa żywio­ły – ale o tym kie­dy indziej.

Teraz pada. Mam nadzie­ję, że pogo­da się poprawi.

Wiosna w Dolinie Baryczy

Jak co roku w week­end majo­wy wybra­łem się do Doli­ny Bary­czy. Nie­ste­ty w tym roku jakoś tak się zło­ży­ło, że nie odwie­dzi­łem sta­wów przy­go­dzic­kich. Ale jesz­cze nic straconego.

Wybra­łem się do bar­dziej odda­lo­ne­go kom­plek­su sta­wów, któ­ry znaj­du­je się już na tere­nie woje­wódz­twa dol­no­ślą­skie­go – jeż­dżę tam od 2020 roku. Wcze­śniej poprze­sta­wa­łem na oko­li­cach Odo­la­no­wa. Ude­rza­ją­ce jest, jak zmie­nia się archi­tek­tu­ra, układ urba­ni­stycz­ny wsi i tro­chę też kra­jo­braz, gdy tyl­ko wyje­dzie się z Wiel­ko­pol­ski. Poja­wia­ją się cha­rak­te­ry­stycz­ne dla Dol­ne­go Ślą­ska cegla­ne „wie­że transformatorowe”. 

Pogo­da była ide­al­na na wędrów­kę po lasach, łąkach, wśród pól i nad sta­wa­mi: było cie­pło, ale nie gorą­co. Warun­ki do robie­nia zdjęć śred­nie – nie­bo było zasnu­te chmu­ra­mi. Ale i tak bez więk­sze­go pro­ble­mu prze­sze­dłem 12 km. Dosze­dłem nad Barycz. Wody w niej tro­chę mniej, niż poprzed­nio. Naj­przy­jem­niej było się wycią­gnąć się na łące ukry­tej wśród drzew nad samą Baryczą.

Doli­na Baryczy

Kra­jo­braz bocz­nych dróg

Kraków przed Wielkanocą

W Kra­ko­wie nie byłem od maja 2021 roku (a wcze­śniej to wcze­sną wio­sną 2021 roku – w jed­nym ze szczy­tów pan­de­mii). W tym roku poje­cha­łem na Festi­wal Miste­ria Pas­cha­lia, co było moim marze­niem od wie­lu lat, w zasa­dzie od momen­tu, kie­dy na serio zaczą­łem słu­chać muzy­ki dawnej.

Tak napraw­dę w Kra­ko­wie spę­dzi­łem 1 dzień, no ale jesz­cze dzień na przy­jazd i dzień na odjazd. Pierw­sze­go dnia pogo­da była ład­na. Na plan­tach rosły impo­nu­ją­ce kępy żon­ki­li, któ­re wte­dy aku­rat kwi­tły. Nie­ste­ty kolej­ne dni były zim­ne, wietrz­ne i mokre – momen­ta­mi padał deszcz ze śniegiem.

Uda­ło mi się odwie­dzić miej­sce, w któ­rym nigdy nie byłem, cho­ciaż wie­lo­krot­nie podró­żo­wa­łem do Kra­ko­wa, czy­li Zamek na Wawe­lu. Rze­czy­wi­ście jest impo­nu­ją­cy. Kate­drę sobie odpu­ści­łem, bo byłem w niej już kil­ka razy.

Gdy idzie o sam festi­wal, to zespo­ły, któ­re gra­ły, były bar­dzo dobre. Nato­miast reper­tu­ar śred­nio przy­padł mi do gustu. To zna­czy była to taka muzy­ka z gatun­ku takich utwo­rów, któ­re wyświe­tla­ją mi się jako pro­po­zy­cje na Spo­ti­fy do odsłu­cha­nia – ja je odsłu­chu­ję, a potem kasu­ję. Raczej nie kupił­bym sobie pły­ty z taki­mi utwo­ra­mi. Pie­śni wyko­ny­wa­ne w ramach „ciem­nej jutrz­ni” czy też ado­ra­cji cia­ła Chry­stu­sa są pięk­ne, jest to jed­nak muzy­ka trud­na w odbio­rze. Spo­dzie­wa­łem się raczej cze­goś tro­chę innego.

Puszcza Pyzdrska wczesną wiosną

Modli­ca

Jesz­cze jesie­nią, gdy poprzed­nim razem odwie­dza­łem nad­war­ciań­skie oko­li­ce, posta­no­wi­łem, że war­to było­by poje­chać do Pusz­czy Pyz­dr­skiej na wio­snę – przede wszyst­kim dla­te­go, że jed­nak o tej porze roku dzień jest znacz­nie dłuż­szy, nie trze­ba się więc spie­szyć i moż­na wię­cej zoba­czyć. Nato­miast pogo­da w mar­cu nie odbie­ga zna­czą­co od tej, jaka jest w listo­pa­dzie, no może poza tym, że czuć jed­nak już tro­chę wiosnę.

Wędru­jąc po Pusz­czy Pyz­dr­skiej jakoś zawsze cią­gnie mnie na jej pół­noc­ny skraj; może dla­te­go, że są to oko­li­ce Pyzdr, czy­li uro­cze­go mia­stecz­ka, od któ­re­go ten region ma w ogó­le swo­ją nazwę (cho­ciaż tym razem w samych Pyz­drach nie byłem). W Pusz­czy widzia­łem do tej pory może jakieś 10% tego, co mnie inte­re­su­je. Ale tym razem posta­no­wi­łem tak­że poje­chać bar­dziej w kie­run­ku jej cen­trum, o czym za chwilę.

Po raz kolej­ny poje­cha­łem zoba­czyć ujście Pro­sny do War­ty. Jadąc z Kali­sza do Pyzdr tak napraw­dę cały czas jedzie się wzdłuż Pro­sny; z dro­gi widać roz­cią­ga­ją­cą się jej doli­nę. Ujście Pro­sny intry­gu­ją­co wyglą­da na mapie, ale bar­dzo cie­ka­we jest tak­że w tere­nie. Pro­sna w Kali­szu zupeł­nie nie przy­po­mi­na tej rze­ki, któ­ra pły­nie wart­kim stru­mie­niem przez Wiel­ko­pol­skę. W Kali­szu Pro­sna jest sze­ro­ka, płyt­ka i leni­wa. Ale poza mia­stem jest sto­sun­ko­wo wąska, głę­bo­ka, peł­na mean­drów, ma bar­dzo wart­ki nurt i – podej­rze­wam – że jest tak­że nie­bez­piecz­na. Wpa­da do War­ty pod Pyz­dra­mi, do ujścia bar­dzo łatwo dotrzeć. To dosyć nie­sa­mo­wi­ty widok, jak wśród łąk i pól łączą się ze sobą dwie dosyć duże rze­ki; rzecz jasna War­ta jest o wie­le potęż­niej­sza. Co cie­ka­we: War­ta w Pozna­niu jest wąska i ure­gu­lo­wa­na. Nato­miast w oko­li­cach Pyzdr to napraw­dę wiel­ka i sze­ro­ka rzeka.


Potem poje­cha­łem do Nad­war­ciań­skiej Par­ku Kra­jo­bra­zo­we­go, tzn. do miej­sca, któ­re bar­dzo lubię, a któ­re­go nie uda­ło mi się odwie­dzić jesienią.

Wydmy śród­lą­do­we

Poprzed­nim razem oglą­da­łem wydmy śród­lą­do­we po dru­giej stro­nie War­ty, w oko­li­cach Pie­trzy­ko­wa. Jed­nak odkry­łem wte­dy, że takie wydmy są rów­nież w oko­li­cach Wrąb­czyn­ka, czy­li po tej samej stro­nie War­ty, co ujście Pro­sny – czy­li tam, gdzie znaj­du­je się Nad­war­ciań­ski Park Kra­jo­bra­zo­wy. Posta­no­wi­łem tym razem udać się w te oko­li­ce. Same wydmy nie są zbyt oka­za­łe – fak­tycz­nie, są to łachy jasne­go pia­sku, pośród łąk, na sto­kach pól scho­dzą­cych do doli­ny War­ty. Jed­nak znacz­nie cie­kaw­sza jest dal­sza część, czy­li łąki i roz­le­wi­ska pomię­dzy Wrąb­czyn­kiem a Lądem. W tych oko­li­cach zro­bi­łem sobie uda­ną wędrów­kę, idąc czę­ścio­wo szla­kiem tury­stycz­nym, czę­ścio­wo dro­gą św. Jaku­ba, a czę­ścio­wo po pro­stu ścież­ka­mi wśród pól.


Po krót­kiej wizy­cie w Zagó­ro­wie uda­łem się w głąb Pusz­czy Pyz­dr­skiej, tzn. do Orli­ny Dużej. O na wpół opusz­czo­nych osa­dach poło­żo­nych pośród lasów Pusz­czy Pyz­dr­skiej czy­ta­łem już kil­ka lat temu; jed­nak dotrzeć do nich nie jest tak pro­sto. Przede wszyst­kim trud­no się zde­cy­do­wać, gdzie kon­kret­nie poje­chać, co cie­ka­we­go moż­na zoba­czyć. Naj­le­piej było­by zwie­dzać Pusz­czę na rowe­rze, ale nie­ste­ty pogo­da na to nie pozwa­la, a poza tym nie jestem w sta­nie zabrać rowe­ru na taką odle­głość. O Orli­nie Dużej prze­czy­ta­łem już ze 3 lata temu na innej stro­nie inter­ne­to­wej. Już 2 lata temu pró­bo­wa­łem tam dotrzeć, ale nie­ste­ty mi się nie uda­ło, bo mia­łem za mało czasu.

Tym razem cza­su mia­łem wię­cej, bo przede wszyst­kim poje­cha­łem wio­sną, a więc, gdy do wie­czo­ra jest jasno. Moż­na doje­chać z same­go Zagó­ro­wa do Orli­ny dro­gą przez las i w sumie nie jest to dale­ko (to nor­mal­na ofi­cjal­na dro­ga, tyle że grun­to­wa – mam nadzie­ję, że nie przyj­dzie komuś do gło­wy jej wyas­fal­to­wać, bo dro­ga na wsi=dewastacja tere­nu). Widzia­łem maja­czą­ce w odda­li roz­pa­da­ją­ce się cha­łu­py, ale są to tyl­ko obiek­ty poje­dyn­cze. To nie jest tak, że jest cała opusz­czo­na wieś. Wręcz prze­ciw­nie, odnio­słem wra­że­nie, że życie do niej powra­ca. Uda­ło mi się odna­leźć zabyt­ko­wy cmen­tarz pro­te­stanc­ki, ale nie było to takie pro­ste. Trze­ba wie­dzieć, gdzie on się znaj­du­je. Teo­re­tycz­nie w lesie, ale ten las wła­śnie został wycię­ty. Jed­nak, gdy­by nie dro­go­wskaz, chy­ba nie uda­ło­by mi się go odnaleźć.

War­to się wybrać w te oko­li­ce, zanim zosta­ną bar­dziej zdegradowane.

Zobacz także

Pusz­cza Pyz­dr­ska cz. I

Nad­war­ciań­ski Park Krajobrazowy

Sta­ry cmentarz

Pyz­dry

Sta­re cmentarze

Na pół­noc Pusz­czy Pyzdrskiej

Kilka słów więcej o lubelskiej starówce

Pod zam­kiem

Pra­wie tydzień temu wró­ci­łem z Lubli­na, więc mogę w koń­cu podzie­lić się jaki­miś swo­imi prze­my­śle­nia­mi. Dla kogoś, kto całe życie miesz­ka w Wiel­ko­pol­sce, Lublin jest tere­nem odle­głym. Jed­nak jest to po pro­stu duże mia­sto, któ­re nie róż­ni się od Pozna­nia czy Wrocławia.

Na uwa­gę zasłu­gu­je sta­rów­ka, któ­ra jed­nak budzi moje moc­no mie­sza­ne uczu­cia. Nie­wąt­pli­wie jest ona ory­gi­nal­na, w tym sen­sie, że zacho­wa­ła się z daw­nych cza­sów aż do dzi­siaj, co nie jest u nas regu­łą. Jest więc bar­dzo cie­ka­wa, peł­na ory­gi­nal­nych miejsc. Jej archi­tek­tu­ra i topo­gra­fia róż­ni się rów­nież tro­chę od tego, do cze­go jeste­śmy przy­zwy­cza­je­ni bar­dziej na zacho­dzie: choć­by uło­że­nie Ryn­ku, znaj­du­ją­ce­go się na nim Try­bu­na­łu (ratusz jest poza mura­mi sta­re­go mia­sta i jest raczej nie­ty­po­wy), inny układ ulic.

Nie­ste­ty sta­rów­ka tra­ci po bliż­szym przyj­rze­niu. I wca­le nie dla­te­go, że jest peł­na roz­pa­da­ją­cych się, odra­pa­nych kamie­nic (co ma swój urok), ale z przy­czyn zupeł­nie pro­za­icz­nych. Jest to po pro­stu skan­sen. To zna­czy, nikt tam wła­ści­wie nie miesz­ka, wie­czo­rem okna kamie­nic, nawet tych wyglą­da­ją­cych nie­źle, są ciem­ne. Nie­ste­ty jest to cho­ro­ba tra­wią­cą pol­skie cen­tra miast: śród­mie­ścia są zamie­nia­ne w weso­łe mia­stecz­ka dla tury­stów, skła­da­ją­ce się z knajp i pijal­ni wód­ki. Zapo­mi­na się jed­nak o tym, że mia­sto jest żywe wte­dy, gdy żyją w nim miesz­kań­cy. Nato­miast w wie­lu cen­trach miast te tere­ny pusto­sze­ją, bo po pro­stu życie w nich sta­je się nie­moż­li­we. Moż­na powie­dzieć, że miej­sca tury­stycz­ne pada­ją ofia­rą swo­je­go suk­ce­su. I jest to pro­blem nie tyl­ko w Wene­cji czy w Bar­ce­lo­nie, ale jak widać, tak­że w Kra­ko­wie (któ­re­go cen­trum zamie­nio­ne jest w miej­sce liba­cji dla zagra­nicz­nych tury­stów), Gdań­sku (sytu­acja na Dłu­gim Tar­gu jest podob­na) i pew­nie w jesz­cze innych miej­scach. W Kali­szu te nega­tyw­ne zja­wi­ska nie przy­bra­ły aż tak na sile (w koń­cu Kalisz nie jest mia­stem tury­stycz­nym, bo i nie ma nicze­go do zaofe­ro­wa­nia, ale może to i lepiej), ale też widać, że cen­trum mia­sta jest raczej miej­scem, z któ­re­go ludzie się wypro­wa­dza­ją, niż do któ­re­go się wpro­wa­dza­ją. Win­na jest na pew­no po czę­ści prze­sta­rza­ła archi­tek­tu­ra, nie­przy­sta­ją­ca do wymo­gów dla budyn­ków miesz­kal­nych w XXI wieku.

Tak więc sta­rów­ka lubel­ska jest mar­twa i za Bra­mą Kra­kow­ską poza knaj­pa­mi i puba­mi nie ma wła­ści­wie nicze­go, a cho­dze­nie po niej jest na dłuż­szą metę depre­syj­ne – bo to takie nie-mia­sto. Oglą­da się to jak skan­sen – i miesz­ka się tam też pew­nie nie­zbyt dobrze. Roz­ma­wia­łem z jed­ną z miesz­ka­nek Lubli­na, któ­ra stwier­dzi­ła, że jest to wina tego, że sta­rów­ka sta­ła się sie­dzi­bą dla tak-zwa­nej-pato­lo­gii, któ­rą osta­tecz­nie stam­tąd wysie­dlo­no, ale za nim się to sta­ło, cała dziel­ni­ca upa­dła. To podob­na sytu­acja, jak na Kazi­mie­rzu w Krakowie.


Przy­kład cią­gle żywe­go sta­re­go mia­sta to np. Byczy­ną (wpi­sy z 2019 i z 2020)

Wiosna w lutym

Wybra­łem się do lasku, w któ­rym ostat­nią rze­tel­ną wyciecz­kę mia­łem w czerw­cu 2021 roku (tzn. prze­sze­dłem parę kilo­me­trów); a prze­cież to nie­da­le­ko i lasek też jest cie­ka­wy. Pogo­da była zupeł­nie inna, niż 2 tygo­dnie temu. Cho­ciaż jest luty, to było bar­dzo cie­pło; wiał lek­ki wie­trzyk, słoń­ce świe­ci­ło, ale delikatnie.

Pola, łąki i rzeka w lutym

Mro­zów ciąg dal­szy, cho­ciaż te mro­zy nie są zbyt wiel­kie. Za to wyszło dzi­siaj słoń­ce; na dwo­rze jest więc cał­kiem przyjemnie.

W Pro­śnie wody bar­dzo przy­by­ło. Pew­nie to sku­tek ostat­nich opa­dów desz­czu i śnie­gu. Był już krzak, na któ­rym widocz­ne były pąki.