Silva rerum

Kon­ty­nu­uję wątek wakacyjny.

W tym roku naszła mnie ocho­ta, aby jechać w takie góry, w któ­rych jesz­cze nigdy nie byłem. Posta­no­wi­łem więc poje­chać w Gor­ce, któ­re nie są aż tak dale­ko, są śred­niej wyso­ko­ści, a zdję­cia i opi­sy są bar­dzo zachęcające.

Przy­znam, że byłem tam tyl­ko 2 peł­ne dni, zatem nie prze­sad­nie dłu­go. Same góry są świet­ne, gorzej nie­ste­ty z noc­le­giem. Porę­ba Wiel­ka, w któ­rej mia­łem kwa­te­rę, nie­ste­ty nie jest tak sym­pa­tycz­na i kame­ral­na, jak Zawo­ja. To już nie­ste­ty Podhale.……

Gor­ce leżą na pół­noc od Tatr, tak­że na pół­noc od Kotli­ny Oraw­sko-Nowo­tar­skiej. Moż­na powie­dzieć, że są poło­żo­ne pomię­dzy Rab­ką a Nowym Tar­giem. Naj­wyż­sza góra to Tur­bacz, o wyso­ko­ści bez­względ­nej ponad 1300 m. Jed­nak w masy­wie Tur­ba­cza są jesz­cze inne szczy­ty, nie tak wybit­ne, ale też trze­ba się na nie wdra­pać. Ochro­nę przy­ro­dy zapew­nia Gor­czań­ski Park Narodowy.

Wędrów­ka po tych górach jest bar­dzo przy­jem­na, cho­ciaż były momen­ty trud­ne, gdy trze­ba było iść ostro pod górę. No ale to w koń­cu góry. Idzie się głów­nie przez las. Ale przed samym Tur­ba­czem znaj­du­je się wiel­ka Hala zapew­nia­ją­ca pięk­ne wido­ki po roz­le­głym terenie.

Góry zadep­ta­ne umiar­ko­wa­nie. Gdy sze­dłem na Tur­bacz było spo­ro ludzi, ale to była nie­dzie­la. Nie­ste­ty i tutaj Kra­kau­ery przy­jeż­dża­ją na week­end robiąc tłum. Następ­ne­go dnia sze­dłem na jakiś niż­szy szczyt (nie pamię­tam jaki) i cho­ciaż pogo­da była paskud­na i mgli­sta, to poza mną na szla­ku spo­tka­łem jedy­nie poje­dyn­czych turystów.

Tak więc Gor­ce będę musiał jesz­cze koniecz­nie odwiedzić.

Rab­ka do tej pory koja­rzy­ła mi się ze smo­giem, ewen­tu­al­nie z gruź­li­cą, cho­ciaż jest to tro­chę krzyw­dzą­ce uprosz­cze­nie (w koń­cu pod Kali­szem też jest szpi­tal od gruź­li­cy, a i smo­gu u nas pod dostat­kiem). Dojazd jest cięż­ki. W ogó­le jaz­da przez Mało­pol­skę to mor­dę­ga, bo ma się wra­że­nie, że jedzie się przez jed­ną, ohyd­ną, roz­cią­gnię­tą wio­chę (cho­ciaż może jest tak nie tyl­ko tam). A Pod­ha­le, to – para­fra­zu­jąc Gom­bro­wi­cza – gwałt przez oczy.

Obrze­ża Rab­ki są tak samo obrzy­dli­we jak więk­szo­ści pol­skich miast. Ale wśród tych par­szy­wych przed­mieść znaj­du­je się Cha­bów­ka, a w niej uni­kal­ny skan­sen tabo­ru kole­jo­we­go. W tym­że skan­se­nie byłem już dru­gi raz; nadal mi się podo­ba, cho­ciaż przy­zna­ję, że te man­ka­men­ty, któ­re skan­sen miał wte­dy, po czte­rech latach nie zosta­ły napra­wio­ne (przede wszyst­kim brak opi­sów wago­nów i brak moż­li­wo­ści wej­ścia do ich wnętrza).

Nie zmie­nia to jed­nak tego, że skan­sen w Cha­bów­ce jest uni­ka­to­wy, takich skan­se­nów jest bar­dzo nie­wie­le. Szcze­gó­ło­we infor­ma­cje o wago­nach moż­na zna­leźć w inter­ne­cie. Wiel­ka szko­da, że tyl­ko wagon bocz­niak moż­na zwie­dzać od środ­ka. Dla prze­cięt­ne­go pasa­że­ra kolei wago­ny są naj­cie­kaw­sze, te są jed­nak w więk­szo­ści niedostępne.

Naj­więk­sze wra­że­nie robią chy­ba jed­nak mon­stru­al­nej wiel­ko­ści sta­re loko­mo­ty­wy paro­we. Ich koła się­ga­ją śred­ni­cy 2 metrów. To praw­dzi­we bestie. Cho­ciaż nie­ste­ty więk­szość jest w sta­nie rozkładu.

Ze zdzi­wie­niem odkry­łem, że pra­wie nie mam zdjęć z Rab­ki-Zdro­ju. Park zdro­jo­wy w Rab­ce nie ustę­pu­je temu ze Świe­ra­do­wa. W ogó­le cen­trum Rab­ki bar­dzo pozy­tyw­nie mnie zasko­czy­ło. Cen­trum uzdro­wi­ska jest bar­dzo ład­ne i zadba­ne, żału­ję, że nie mia­łem wię­cej cza­su na jego zwie­dza­nie. Szko­da tyl­ko, że w par­ko­ma­tach nie moż­na pła­cić kartą.

Kon­ty­nu­ując wątek wyjaz­du w Góry Izer­skie z sierpnia…

Dol­ny Śląsk jest pełen atrak­cji, jak cho­ciaż­by zam­ków, pała­ców, ruin, sta­rych kopal­ni itd. Nie trze­ba nawet dale­ko odda­lać się od swo­je­go miej­sca poby­tu. A pod wzglę­dem wido­ków, to Pogó­rze chy­ba nawet bar­dziej mi się podo­ba od samych gór – jest dużo bar­dziej zróż­ni­co­wa­ne. Ład­ne jest pogó­rze izer­skie, czy też pogó­rze kaczawskie.

Nie­da­le­ko Świe­ra­do­wa znaj­du­je się Szklar­ską Porę­ba. W sezo­nie miej­sco­wość dosyć odpy­cha­ją­ca. Sudec­ki odpo­wied­nik Zako­pa­ne­go. Nato­miast na uwa­gę zasłu­gu­je Muzeum Ener­ge­ty­ki, w któ­rym po wysta­wie zwie­dza­ją­cych opro­wa­dza­ją praw­dzi­wi pasjo­na­ci i znaw­cy tema­tu. Szko­da, że czyn­ne jest tyl­ko okazjonalnie.

War­to wybrać się do Wle­nia. Jest to miej­sco­wość w Doli­nie Bobru, ok. 40 km na pół­noc od Świe­ra­do­wa. Znaj­du­ją się tam dwie atrak­cje, jed­na bar­dzo bli­sko dru­giej, cho­ciaż nie aż tak łatwo je odna­leźć, a przy­naj­mniej nie na pierw­szy rzut oka. Pierw­szą z nich jest ele­ganc­ki dwór, a wła­ści­wie pałac; widać, że są to pozo­sta­ło­ści po daw­nym, zasob­nym, ary­sto­kra­tycz­nym gospo­dar­stwie. Dooko­ła wiel­kie­go podwó­rza znaj­du­ją się zabu­do­wa­nia gospo­dar­cze (w sta­nie lek­ko zruj­no­wa­nym, ale ma to swój urok), w tym cie­ka­wy garaż na kare­ty (a przy­naj­mniej tak mi się wyda­wa­ło). O ile mi wia­do­mo, w pała­cu są noc­le­gi (dro­gie). Jest tam też sym­pa­tycz­na kawiar­nia. Do dru­giej atrak­cji trze­ba iść tro­chę pod górę. Znaj­du­je się na niej Zamek Wleń, a wła­ści­wie jego ruiny. Są one o tyle cie­ka­we, że są to ruiny pierw­sze­go muro­wa­ne­go zam­ku na Dol­nym Ślą­sku; zamek zbu­do­wa­no w głę­bo­kim śre­dnio­wie­czu, jesz­cze w cza­sach, gdy te tere­ny nale­ża­ły do Polski.

Nie­opo­dal jest zapo­ra na rzec Bóbr w Pil­cho­wi­cach. Gdy na niej byłem w tym roku, to przy­po­mnia­ło mi się, że już kie­dyś na niej byłem – wie­le lat temu, w cza­sie wyciecz­ki z pod­sta­wów­ki. Tama jest napraw­dę impo­nu­ją­ca; zbior­nik wod­ny nie wyglą­da jed­nak zbyt cie­ka­wie, ponie­waż poziom wody jest bar­dzo niski z powo­du suszy i, mówiąc krót­ki, śmier­dzi… nie­wąt­pli­wie jed­nak jest to cie­ka­wa kon­struk­cja. U jej pod­nó­ża znaj­du­ją się zabyt­ko­we urzą­dze­nia ener­ge­tycz­ne, m.in. sta­ra tur­bi­na i generator.

Będąc przy tema­tach zam­ko­wych, koniecz­nie muszę wspo­mnieć o Wie­ży Rycer­skiej w Sie­dlę­ci­nie. To obo­wiąz­ko­wy punkt wyciecz­ki (Sie­dlę­cin znaj­du­je się nie­opo­dal Jele­niej Góry). Wie­ża rycer­ska to naj­praw­dziw­sza śre­dnio­wiecz­na rycer­ska sie­dzi­ba, czy­li po pro­stu dom miesz­kal­ny, ale ufor­ty­fi­ko­wa­ny. Co cie­ka­we, zacho­wa­ła się do dzi­siaj w bar­dzo dobrym sta­nie, tzn. nie była tra­wio­na przez woj­ny i poża­ry, tyl­ko fak­tycz­nie do dzi­siaj stoi w sta­nie nie­mal nie­zmie­nio­nym (to u nas rzad­kość). Wypo­sa­że­nia w środ­ku nie ma. Za to na górze wie­ży znaj­du­je się pomiesz­cze­nie ze śre­dnio­wiecz­ny­mi malo­wi­dła­mi. Wie­ża oto­czo­na jest malow­ni­czą fosą.

W cza­sie poby­tu w Świe­ra­do­wie bywa­li­śmy tak­że w Cze­chach. Dwa razy mie­li­śmy dłuż­sze wypa­dy: raz do Dwo­ru Kró­lo­wej nad Łabą (Dvůr Králo­vé nad Labem), a dru­gi raz do Adršpach. W Dwo­rze Kró­lo­wej jest fan­ta­stycz­ne zoo, któ­re moż­na by zwie­dzać cały dzień. Naj­lep­sza jego część to zoo safa­ri, pod­czas któ­re­go podzi­wia się zwie­rzę­ta „na wol­no­ści” z samo­cho­du (w tym lwy). Adršpach tak­że zro­bi­ło na mnie wiel­kie wra­że­nie. Znaj­du­je się tuż przy gra­ni­cy z Pol­ską, w Górach Sto­ło­wych; są tam Adršpa­šsko­te­plic­ké skály, czy­li po pro­stu bar­dzo cie­ka­we for­ma­cje skal­ne, któ­re się zwie­dza. Moż­na się dowie­dzieć, że były one atrak­cją tury­stycz­ną już w XVIII wie­ku. Raz cho­dzi się tam w głę­bo­kich wąwo­zach, oto­czo­nych kil­ku­dzie­się­cio­me­tro­wy­mi ścia­na­mi skal­ny­mi, innym razem wcho­dzi się na wyso­kie pół­ki skal­ne, by oglą­dać ład­ne panoramy.

Na koniec jesz­cze dodam, że jadąc do Świe­ra­do­wa wstą­pi­li­śmy, już po raz dru­gi, do Arbo­re­tum w Woj­sła­wi­cach. Jest to po pro­stu roz­le­gły park, z kolek­cją pięk­nie utrzy­ma­nych, rzad­kich roślin. Poło­żo­ny jest w bar­dzo cie­ka­wym miej­scu, na sto­kach wzgórz, tak więc kra­jo­braz nie jest mono­ton­ny. Żału­ję, że byłem tam tak krótko.

Tak się szczę­śli­wie zło­ży­ło, że w paź­dzier­ni­ku mia­łem ponow­nie oka­zję wyje­chać na dosłow­nie 1 dzień do Świe­ra­do­wa-Zdro­ju. Mogę tyl­ko żało­wać, że nie byłem w nim jesie­nią wcze­śniej. Jest chy­ba jesz­cze ład­niej niż latem.

Świe­ra­dów-Zdrój leży w Górach Izer­skich, czy­li paśmie gór­skim w połu­dnio­wo-zachod­niej czę­ści kra­ju, na gra­ni­cy Pol­ski i Czech. Ale już Szklar­ską Porę­ba, odda­lo­na o zale­d­wie kil­ka­na­ście kilo­me­trów, leży na gra­ni­cy Gór Izer­skich i Kar­ko­no­szy. Jadąc ze Szklar­skiej Porę­by w kie­run­ku gra­ni­cy i dalej do Har­ra­cho­va (Cze­chy) jedzie­my prze­łę­czą oddzie­la­ją­cą Góry Izer­skie od Karkonoszy.

Jed­ne i dru­gie są peł­ne atrak­cje, cho­ciaż o wie­le bar­dziej zna­ne, a co za tym idzie, o wie­le bar­dziej zadep­ta­ne, są Karkonosze.

W Górach Izer­skich moż­na się wybrać na Smrek (przez któ­re­go czu­bek prze­cho­dzi gra­ni­ca pol­sko-cze­ska) albo kawa­łek dalej na Stóg Izer­ski. Ja prze­sze­dłem rów­nież frag­men­tem głów­ne­go szla­ku sudec­kie­go aż do Pola­ny Izerskiej.

Poprzed­nim razem w Świe­ra­do­wie byłem ponad 10 lat temu. Krót­kie wra­że­nia z obec­ne­go wyjazdu:

Aktu­ali­za­cja 25.10.2022

Napi­szę jesz­cze kil­ka słów o Świe­ra­do­wie, bo widzę, że jest tu pusto. Jest to nie­wiel­ka, nie aż tak popu­lar­na miej­sco­wość w Górach Izer­skich, przy gra­ni­cy z Cze­cha­mi. Nie­da­le­ko jest Szklar­ską Porę­ba, któ­ra wła­ści­wie leży w prze­łę­czy oddzie­la­ją­cej Góry Izer­skie od Kar­ko­no­szy. Tak, czy ina­czej, są to Sude­ty. Jed­nak Świe­ra­dów jest zde­cy­do­wa­nie ład­niej­szy i spo­koj­niej­szy. Szklar­ska Porę­ba, to sudec­kie Zako­pa­ne, co raczej nie jest kom­ple­men­tem. W cza­sie tego­rocz­ne­go wyjaz­du byłem tam raz i mniej wię­cej po 15 minu­tach zawró­ci­łem na par­king. Ale może jestem uprze­dzo­ny. Świe­ra­dów aspi­ru­je do bycia ele­ganc­ką miej­sco­wo­ścią uzdro­wi­sko­wą, mówiąc krót­ko taką, jak na „zgni­łym Zacho­dzie”. Czę­ścio­wo się to uda­je. Dużą zale­tą jest to, że jest kom­pak­to­wy i po naj­waż­niej­szych jego czę­ściach moż­na poru­szać się na pie­cho­tę. Zde­cy­do­wa­nie mi się podoba.